Muzeum Auschwitz-Birkenau to najczęściej odwiedzana placówka muzealna w Polsce. Przybywają tu miliony ludzi z całego świata. Nikomu jednak nie trzeba tłumaczyć, jak bardzo różni się to miejsce od innych destynacji turystycznych. Przekraczając bramę z napisem Arbeit macht frei, wkraczamy w strefę ciszy, powagi i niełatwej refleksji o naturze zła i naturze ludzkiej. Zwiedzanie Auschwitz z jednej strony ma na celu oddanie czci pamięci ofiar, z drugiej często bywa próbą zrozumienia niezrozumiałego – trudnej do wyobrażenia skali zbrodni, które miały tu miejsce.
Ekspozycja muzealna
Stworzenie ekspozycji w Muzeum Auschwitz-Birkenau musiało być niezwykle trudnym zadaniem. W jaki sposób opowiedzieć o tym, co się tu wydarzyło? Wystawa stała opiera się w dużej mierze na milczącym i pełnym grozy świadectwie przestrzeni i zabudowań oraz innych materialnych śladów obozowej rzeczywistości. Ogromną rolę odgrywają również fotografie więźniów towarzyszące nam na różnych etapach wędrówki.
Warto przypomnieć, że zwiedzanie Auschwitz zaczyna się w tzw. Auschwitz I starszej części kompleksu, w której, wykorzystując budynki przedwojennych koszar stworzono obóz koncentracyjny (początkowo przede wszystkim, choć nie tylko, dla polskich więźniów politycznych). Druga część założenia to ukończone w 1942 roku Auschwitz II-Birkenau – obóz zagłady zaprojektowany jako miejsce masowej eksterminacji Żydów z Polski i innych krajów Europy. Przejście lub przejazd do Birkenau oddalonego o kilka kilometrów to finalna część zwiedzania.
Na samym początku gości czeka wprowadzenie w kontekst historyczny nazistowskich zbrodni popełnionych w Auschwitz i innych obozach koncentracyjnych. Wystawa na Bloku 4 prezentuje działanie machiny zagłady oraz procesy decyzyjne, które doprowadziły do jej powstania i ich podłoże ideologiczne. Chyba najbardziej poruszają jednak zgromadzone na ekspozycji puszki po Cyklonie B służącym do zadawania śmierci w komorach gazowych. W tym miejscu po raz pierwszy dociera do nas realność koszmaru Auschwitz.
Kolejnym etapem zwiedzania jest wizyta na Bloku 5, gdzie zgromadzono ogromną liczę rzeczy osobistych ofiar – okularów, protez, walizek, butów, dziecięcych ubrań. Ich liczba uświadamia masowość uśmiercania niewinnych istnień ludzkich w tym miejscu.
Kolejne części wystawy konfrontują nas z piekłem codziennego życia w obozowych warunkach – mamy m. in. okazję oglądać rekonstrukcję wyposażenia pomieszczeń, w których przebywali więźniowie. Dowiadujemy się, co jedli, jak spali, jak funkcjonowali. Doświadczeniem o ogromnej sile oddziaływania jest wizyta w obozowym Bloku Śmierci czyli areszcie. Nazwa tego miejsca mówi sama za siebie – jeśli ktokolwiek z osadzonych raz stał się obiektem śledztwa Gestapo oskarżony np. o udział w obozowej konspiracji, jego szanse na uniknięcie śmierci były bardzo niewielkie. Dobitnie uświadamiamy to sobie, stając przed rekonstrukcją usytuowanej niedaleko ściany straceń. Zwiedzanie Auschwitz I kończy się zazwyczaj przy Komorze Gazowej i Krematorium nr 1, najstarszych w całym kompleksie.
Birkenau to ogromna przestrzeń wypełniona po horyzont barakami oraz pozostałościami komór gazowych i krematoriów. Obraz rampy kolejowej i bramy z charakterystyczną wieżyczką pozostaje w pamięci na zawsze. Silne emocje wywołuje również wizyta w obozowej łaźni, gdzie wystawa została skonstruowana w taki sposób, aby zwiedzający poruszali się śladami ludzi skazanych na zagładę.
Zwiedzanie Auschwitz – wyjazd z przewodnikiem
Wielu turystów wykorzystuje pobyt w Krakowie, aby udać się do nieodległego przecież Oświęcimia i, często po raz pierwszy w życiu, zwiedzić Muzeum Auschwitz. Na: http://krakowzwiedzanie.pl/auschwitz-birkenau/ znajdą Państwo propozycję zorganizowanego wyjazdu z Krakowa. Organizatorzy zapewniają wszelką pomoc, dojazd, opiekę przewodnika oraz projekcję filmu dokumentalnego o Auschwitz podczas podróży busem.
Przed zwiedzaniem koniecznie zapoznajcie się Państwo z regulaminem Muzeum. Jesteśmy przekonani, że nie zapomnicie o stosownym stroju, ale warto również zwrócić uwagę na fakt, że na teren byłego obozu nie wolno wnosi toreb, których rozmiar przekracza format A4.
Zwiedzanie Auschwitz to niełatwe doświadczenie. Warto się do niego przygotować, nie tyle pod względem praktycznym, co mentalnie, poprzez lekturę odpowiednich książek i artykułów albo po prostu chwilę refleksji.
